De speelgoedwereld heeft een rijke geschiedenis, met tal van iconische producten, vaak ook met een sterk verhaal. In deze nieuwe rubriek ‘Toy History’ nemen we u mee op een nostalgische reis door de tijd, waarbij we de oorsprong, de evolutie en de blijvende impact van enkele legendarische toys verkennen. In deze tweede editie staan we stil bij de Rubik’s Cube, die in 2024 zijn 50-jarig jubileum viert.
De Rubik’s Cube, met zijn kleurrijke vlakken en uitdagende puzzels, is uitgegroeid tot een van de meest iconische speelgoedartikelen van de 20ste eeuw. Wat begon als een simpel leermiddel voor Hongaarse studenten, evolueerde tot een wereldwijde rage die zowel casual puzzelaars als professionele “speedcubers” in zijn greep houdt.
3D-model voor studenten
De Rubik’s Cube werd uitgevonden in 1974 door Ernő Rubik, een Hongaarse architect en professor in de beeldende kunst. Rubik ontwierp de kubus oorspronkelijk niet als speelgoed, maar als een driedimensionaal model om zijn studenten te helpen de complexe ruimtelijke relaties van objecten te begrijpen. De kubus bestond uit 27 kleinere blokjes die onafhankelijk van elkaar konden draaien, met het doel om de kleuren op elke zijde van de kubus gelijk te maken. Aanvankelijk had Rubik moeite om te geloven dat zijn creatie daadwerkelijk kon worden teruggebracht naar de oorspronkelijke staat nadat het door elkaar was gehusseld. Nadat hij erin slaagde dit zelf te doen, besefte hij het potentieel van de kubus als puzzel.
De eerste stappen naar wereldwijde populariteit
In 1975 vroeg Rubik een patent aan voor zijn uitvinding onder de naam “Magic Cube” (Bűvös Kocka in het Hongaars). De eerste productie vond plaats in samenwerking met de Hongaarse speelgoedfabrikant Politechnika. Het duurde echter nog enkele jaren vooraleer de kubus internationale aandacht kreeg. In 1979 werd de Rubik’s Cube, zoals het toen werd hernoemd, geïntroduceerd op de internationale markt door het Amerikaanse Ideal Toy Corporation. De eenvoud van het concept in combinatie met de complexiteit van de oplossing trok al snel de aandacht van puzzelliefhebbers over de hele wereld.
Rage in de jaren ’80
In de vroege jaren ‘80 explodeerde de populariteit van de Rubik’s Cube. In 1980 en 1981 won het diverse speelgoedprijzen, waaronder de prestigieuze Duitse ‘Spiel des Jahres’. Overal ter wereld probeerden mensen de kubus op te lossen, wat leidde tot de opkomst van een subcultuur van ‘speedcubing’, waarbij deelnemers strijden om de snelste oplostijd. In dezelfde periode werden er talloze boeken en handleidingen gepubliceerd die verschillende methoden en technieken uitlegden om de puzzel op te lossen. Bovendien werd de kubus het onderwerp van talloze competities, waarvan de eerste officiële wereldkampioenschappen werden gehouden in 1982 in Boedapest, Hongarije. Hierin behaalde de Amerikaanse student Minh Thai de titel met een tijd van 22,95 seconden.
Terugval en wederopstanding
Na het hoogtepunt van zijn populariteit in de vroege jaren ‘80, nam de interesse in de Rubik’s Cube af, en het werd minder prominent op de wereldwijde speelgoedmarkt. Echter, in de late jaren ‘90 en vroege 2000s kende de kubus een heropleving, grotendeels dankzij de opkomst van het internet. Online forums, tutorials en video’s maakten het voor mensen gemakkelijker om de puzzel te leren oplossen, en nieuwe generaties ontdekten de charme van de kubus. De opkomst van het moderne speedcubing was dan weer te danken aan de introductie van nieuwe technologieën en verbeterde ontwerptechnieken, die ervoor zorgden dat kubussen sneller en soepeler konden draaien. Hierdoor konden speedcubers hun tijden aanzienlijk verbeteren, wat resulteerde in een steeds competitievere scene.
De Rubik’s Cube in de hedendaagse cultuur
Vandaag de dag blijft de Rubik’s Cube een populair speelgoedartikel en een symbool van intellectuele uitdaging. Het wordt nog steeds wereldwijd verkocht, en er worden regelmatig wereldkampioenschappen gehouden, waarbij de records steeds verder worden verpletterd. Het huidige wereldrecord voor het snelst oplossen van de 3×3 Rubik’s Cube staat op een verbluffende 3,13 seconden (per september 2024). Daarnaast heeft de kubus zijn weg gevonden in de popcultuur, van films en tv-series tot kunstinstallaties en muziekvideo’s. Het is een van de weinige speelgoedartikelen die generaties overstijgen, met een blijvende aantrekkingskracht die zowel jong als oud aanspreekt.
Een nieuwe wind onder Spin Master
In oktober 2020 werd de geschiedenis van de Rubik’s Cube verrijkt met een nieuwe ontwikkeling: het Canadese speelgoedbedrijf Spin Master verwierf de rechten op de iconische puzzel voor een bedrag van 50 miljoen dollar. Met deze overname voegde Spin Master een nieuwe dynamiek toe aan de erfenis van de Rubik’s Cube. Het bedrijf heeft sindsdien geïnvesteerd in het uitbreiden van de markt voor de kubus, door het ontwikkelen van nieuwe varianten en speciale edities van de klassieke puzzel. Daarnaast heeft Spin Master zich ingezet om de Rubik’s Cube te introduceren bij nieuwe generaties door middel van innovatieve marketingstrategieën en samenwerking met populaire entertainmentmerken.
50-jarig jubileum
Er wordt geschat dat er inmiddels al meer dan 500 miljoen exemplaren van de Rubik’s Cube zijn verkocht. Eén op de zeven mensen ter wereld heeft met de Rubik’s Cube gespeeld, al slagen de meesten er niet in om de puzzel te voltooien. (De campagne ‘Make Your Move’ wil dat veranderen en richt zich op het inspireren van puzzelaars) “De Rubik’s Cube is een kunstwerk”, aldus professor Ernő Rubik, die intussen 80 jaar oud is. “Hij komt tot leven wanneer we proberen onze eigen oplossingen te vinden voor de enorme complexiteit van de uitdaging. Hij spreekt tot de universele waarden in de menselijke natuur: nieuwsgierigheid, doorzettingsvermogen en vindingrijkheid. Het 50-jarig jubileum van de kubus is een viering van deze eeuwige waarden.”
