De speelgoedwereld heeft een rijke geschiedenis, met tal van iconische producten, vaak ook met een sterk verhaal. In deze nieuwe rubriek ‘Toy History’ nemen we u mee op een nostalgische reis door de tijd, waarbij we de oorsprong, de evolutie en de blijvende impact van enkele legendarische toys verkennen. Deze keer vertellen we het verhaal van de Tamagotchi.
“I’m your Tamagotchi. So happy that you love me. And we shall be together, forever and forever”. Met een beetje pech zit dit liedje voor de rest van de dag in je hoofd. Het was de Deense Eurodance-groep Daze die in 1997 handig inspeelde op de rage die toen de hele wereld overspoelde: het elektronische huisdiertje Tamagotchi. Dit speeltje veroverde wereldwijd miljoenen harten en groeide uit tot een cultureel fenomeen.
Ei-uurwerk
De Tamagotchi werd bedacht door Aki Maita, een medewerkster van de Japanse speelgoedfabrikant Bandai. Geïnspireerd door de hectische levensstijl van Japanners die geen tijd hadden voor een echt huisdier, ontwikkelde ze een concept waarbij mensen een virtueel huisdier konden verzorgen op een klein elektronisch apparaat. Samen met Yokoi Akihiro, een ontwerper bij Bandai, bracht ze de Tamagotchi tot leven. Het woord “Tamagotchi” is een combinatie van het Japanse woord voor “ei” (“tamago”) en een vervorming van het Engelse “watch”, verwijzend naar het compacte formaat van het apparaat.
Onmiddellijke hit
De eerste Tamagotchi werd in Japan gelanceerd in november 1996. Binnen een paar maanden na de lancering waren er meer dan 10 miljoen exemplaren verkocht in Japan alleen. In 1997 kwam de Tamagotchi ook op de internationale markt, waar het een even grote sensatie werd. Scholen moesten zelfs verboden instellen omdat kinderen constant met hun Tamagotchi bezig waren. Met meer dan 40 miljoen verkochte exemplaren in de eerste paar jaar werd de Tamagotchi een echt symbool van de jaren ’90.
Verantwoordelijkheid
Maar hoe werkte het ook alweer? Een Tamagotchi begint als een digitaal ei op het scherm. Zodra het ei uitkomt, verschijnt er een schattig diertje dat zorg nodig heeft. Aan de hand van drie knoppen moeten spelers moeten hun huisdier voeren, schoonmaken, vermaken en op tijd naar bed sturen. Elk dier kan zich ontwikkelen tot verschillende karakters, afhankelijk van hoe het wordt opgevoed. Dit zorgt voor een persoonlijke en unieke ervaring voor elke gebruiker. Als je niet genoeg aandacht aan je Tamagotchi besteedt, wordt het dier opstandig of ziek. Uiteindelijk zal het ook ‘dood’ gaan. Dit was een bijzonder radicaal concept in een speelgoedcontext: de Tamagotchi introduceerde een gevoel van verantwoordelijkheid, zij het een speelse omgeving. Gelukkig kan het apparaatje ook gereset worden, zodat je met een nieuw ei aan de slag kan gaan. De levenscyclus van een Tamagotchi duurt enkele dagen tot weken, afhankelijk van hoe goed het wordt verzorgd.
Emotionele band
De Tamagotchi was meer dan alleen een rage. Het raakte een gevoelige snaar in de maatschappij. In een wereld die steeds digitaler werd, was de Tamagotchi een vroege uiting van onze relatie met technologie. Het bracht virtuele zorgzaamheid en verantwoordelijkheid naar de oppervlakte en wierp vragen op over de emotionele verbinding tussen mens en machine. Vooral bij kinderen bleek het opvoeden van het digitale diertje een serieuze taak. Het verlies van een Tamagotchi, wanneer deze ‘stierf’, werd soms zelfs ervaren als een vorm van rouw. Dit speelgoed introduceerde niet alleen technologie in het dagelijkse leven, maar ook een speelse les in zorgzaamheid en vergankelijkheid.
Tamagotchi-effect
Psychologen en sociologen onderzochten al snel hoe gebruikers, vooral kinderen, een emotionele band ontwikkelden met hun virtuele huisdieren. Deze band ontstond door het herhaaldelijk verzorgen en de constante interactie met het diertje. Het idee dat een digitaal wezen ‘hulp’ nodig had en zelfs kon ‘sterven’, creëerde empathie en toewijding. Dit fenomeen – sindsdien ook wel het Tamagothci-effect genoemd – legde de basis voor latere ontwikkelingen in digitale huisdieren, zoals apps en games die op vergelijkbare psychologische principes inspelen, zoals Nintendogs en moderne mobiele games als Pokémon GO.
Blijven vernieuwen
Hoewel de populariteit van de originele Tamagotchi in de jaren 2000 afnam, is het digitale huisdier nooit volledig verdwenen. Bandai bracht de afgelopen jaren regelmatig nieuwe versies uit, aangepast aan de technologische standaarden van hun tijd. Moderne varianten zoals Tamagotchi On en recenter nog de Tamagotchi Smart en de Tamagotchi Uni introduceerden moderne elementen, zoals kleurenbeeldschermen, draadloze verbindingen, apps en zelfs smartwatch-functionaliteiten. Ook nostalgische volwassenen, de zogenaamde Kidults, hebben de Tamagotchi opnieuw omarmd, wat leidt tot een heuse retro-revival. De Tamagotchi is daarmee niet alleen een icoon van het verleden, maar ook een blijvend symbool van innovatie binnen de speelgoedindustrie.
Inspiratie voor heel wat collega’s
Na het succes van de Tamagotchi ontstond er een golf van soortgelijke producten, waarbij concurrenten probeerden mee te liften op de hype. Denk bijvoorbeeld aan de Giga Pets en Nano Pets in de Verenigde Staten, die vergelijkbare gameplay boden. Ook videogames als Pokémon profiteerden van de groeiende fascinatie voor digitale dieren en het idee van verzorging en evolutie. Zelfs in de huidige wereld, gedomineerd door smartphones en apps, hebben digitale huisdierspeeltjes nog steeds hun plaats. Denk bijvoorbeeld aan Pixel Petz van MGA, Punirunes of Bitzee van Spin Master die momenteel bijzonder goed scoort. Deze afgeleiden laten bijna 30 jaar later zien dat het concept waarmee Tamagotchi pionierde nog altijd springlevend is.
Culturele impact
De Tamagotchi heeft ook zijn sporen nagelaten in de populaire cultuur. Naast het eerder genoemde lied van Daze, verschenen de schattige figuurtjes in tekenfilms, strips en zelfs in modeshows. De Tamagotchi werd in de jaren ’90 een symbool van de digitale revolutie en jeugdcultuur. Het design – klein, kleurrijk en met een minimalistisch scherm – staat nog altijd symbool voor de opkomst van draagbare elektronica. Zelfs vandaag de dag wordt het nostalgische icoon vaak aangehaald in films, tv-series en kunstprojecten, wat bewijst hoe diepgeworteld het speelgoed is in ons collectieve geheugen. De Tamagotchi is dan ook meer dan het zoveelste speeltje uit de jaren ’90. Het staat symbool voor de overgang naar een tijdperk waarin technologie en emotie elkaar voor het eerst echt raakten. Het is een ware pionier die de speelwereld voorgoed veranderde.
